Rahim kanseri (endometriyal kanser, uterus kanseri) rahimde başlayan bir kanser türüdür. Rahim, cenin gelişimin gerçekleştiği içi boş, armut biçimli pelvik organdır. Rahim kanseri, kadın üreme sistemini etkileyen yaygın bir kanserdir türü olarak karşımıza çıkar ve menopoz geçiren kadınlar arasında daha yaygındır.
Endometriyal kanser, rahmin iç yüzeyini (endometriyum) oluşturan hücre tabakasında başlar. Rahim sarkomu dahil diğer kanser türleri de oluşabilir ancak bunlar endometriyal kanserden çok daha az yaygındır. Rahim kanseri, sıklıkla anormal vajinal kanamaya neden olduğu için erken evrede tespit edilir.
Rahim kanserinin belirtileri;
Menopoz sonrası vajinal kanama
Dönemler arasında kanama
Pelvik ağrısı
Sizi endişelendiren kalıcı semptomlarla karşılaşırsanız doktorunuza görünmekte fayda var.
Doktorlar rahim kanserine neyin sebep olduğunu kesin olarak bilmemekle birlikte, bilinen şey, endometriyumdaki hücrelerin DNA’sında değişiklikler (mutasyonlar) oluşturmak için bir şeyin meydana gelmesidir. Mutasyon normal, sağlıklı hücreleri anormal hücrelere dönüştürür. Sağlıklı hücreler belirli bir hızda büyür ve çoğalır, sonunda da ölür. Anormal hücreler kontrolden çıkar ve çoğalarak zamanı geldiğinde ölmez. Biriken anormal hücreler bir kitle (tümör) oluşturur. Kanser hücreleri yakındaki dokuları istila eder ve vücudun başka bir yerine yayılmak için ilk tümörden ayrılabilir (buna metastaz denir).
Rahim kanseri riskini artıran faktörler nelerdir?
Rahim kanseri riskini artıran bazı faktörler bilinmektedir. Bunlar;
Vücuttaki kadınlık hormonlarının dengesindeki değişiklikler. Yumurtalıklar iki ana kadın hormonu üretir; östrojen ve progesteron. Bu hormonların dengesindeki dalgalanmalar endometriyumda değişikliklere neden olur. Vücudunuzdaki östrojen miktarını artıran ancak progesteron seviyesini artırmayan bir hastalık veya durum, endometriyal kanser riskinizi artırabilir. Örnekler arasında polikistik yumurtalık sendromu, obezite ve diyabette meydana gelebilecek düzensiz yumurtlama modelleri yer alır. Menopoz sonrası östrojen içeren ancak progesteron içermeyen hormonların alınması da endometriyal kanser riskini artırır. Östrojen salgılayan nadir bir yumurtalık tümörü türü de endometriyal kanser riskini artırabilir.
Daha uzun yıllar adet kanaması görmek. Menstrüasyona erken yaşta (12 yaşından önce) başlamak veya menopoza daha geç girmek endometriyal kanser riskini artırır. Ne kadar çok dönem geçirirseniz, endometriyumunuz östrojene o kadar çok maruz kalır.
Hiç hamile kalmamış olmak. Hiç hamile kalmadıysanız, rahim kanseri riskiniz en az bir hamilelik geçirmiş birine göre daha yüksektir.
Yaşlılık. Yaşlandıkça endometriyal kanser riskiniz de artar. Endometriyal kanser çoğunlukla menopozdan sonra ortaya çıkar.
Obezite. Obez olmak endometriyal kanser riskinizi artırır. Çünkü, aşırı vücut yağı hormon dengenizi değiştirir.
Meme kanseri için hormon tedavisi görmek. Meme kanseri için hormon tedavisi ilacı tamoksifen kullanmak, endometriyal kanser gelişme riskini artırabilir. Tamoksifen alıyorsanız, bu riski doktorunuzla görüşün.
Kalıtsal kolon kanseri sendromu. Kalıtsal polipozis dışı kolorektal kanser (HNPCC) olarak da adlandırılan Lynch sendromu, kolon kanseri ve endometriyal kanser dahil diğer kanserler riskini artıran bir sendromdur. Lynch sendromuna, ebeveynlerden çocuklara geçen bir gen mutasyonu neden olur. Bir aile üyenize Lynch sendromu teşhisi konduysa, doktorunuza hangi kanser tarama testlerini yaptırmanız gerektiğini sorun.
Rahim kanseri riskini azaltmak için ne yapabilirim?
Rahim kanseri riskinizi azaltmak için yapabileceğiniz şeyler;
Menopoz sonrası hormon tedavisinin riskleri hakkında doktorunuzla konuşun. Menopoz semptomlarını kontrol etmeye yardımcı olması için hormon replasman tedavisini düşünüyorsanız, doktorunuzla riskler ve faydalar hakkında görüşmelisiniz. Histerektomi olmadıkça, menopozdan sonra östrojeni tek başına değiştirmek endometriyal kanser riskinizi artırabilir. Östrojen ve progestin kombinasyonu almak bu riski azaltabilir. Hormon tedavisi başka riskler de taşıdığı için doktorunuzla yararları ve riskleri tartışın.
Doğum kontrol hapları almayı düşünün. En az bir yıl süreyle oral kontraseptif kullanmak endometriyal kanser riskini azaltabilir. Oral kontraseptif almayı bıraktıktan sonra risk azalmasının birkaç yıl süreceği düşünülmektedir. Oral kontraseptiflerin yan etkileri vardır, bu nedenle doktorunuzla yararları ve riskleri hakkında görüşün.
Sağlıklı kilonuzu koruyun. Obezite, endometriyal kanser riskini artırdığından sağlıklı bir kiloya ulaşmak ve bunu sürdürmek için çalışın. Kilo vermeniz gerekiyorsa, fiziksel aktivitenizi artırın ve her gün yediğiniz kalori miktarını azaltın.
Endometriyal kanserin belirtileri nelerdir
Endometrium kanseri olan çoğu kadın için anormal kanama en sık görülen ve ilk fark edilen semptomdur. Rahimdeki bir tümörün semptomları genellikle hem menopoz öncesi hem de menopoz sonrası kadınları etkiler. Endometriyal kanserin diğer yaygın semptomları şunları içerir:
Kanama belirtisi olmayan olağandışı vajinal akıntı
Zor veya ağrılı idrara çıkma
ilişki sırasında ağrı
Pelvik bölgede ağrı ve/veya kitle
İstenmeyen kilo kaybı
Uterin sarkomunun belirtileri nelerdir
Uterin sarkomu olan çoğu kadın için olağandışı vajinal kanama veya lekelenme en yaygın semptomdur. Rahim tümörlerinin diğer yaygın semptomları şunları içerir:
Sık idrara çıkma
Karın ağrısı
Vajinadaki kitle (yumru veya büyüme)
Sürekli dolgunluk hissi
Bu belirti ve semptomlara rahim kanseri dışındaki durumlar da neden olabilir. Yine de bu semptomlardan birine sahipseniz en kısa zamanda doktorunuza görünmeniz tavsiye edilir.
Rahim kanseri teşhisi
Kanser teşhisi ve kanserin başladığı yerden vücudun farklı bir bölümüne yayılıp yayılmadığını öğrenmek için yapılacak birçok test mevcut. Örneğin, BT taramaları gibi görüntüleme testleri kanserin yayılıp yayılmadığını gösterebilir. Ayrıca hangi tedavilerin en iyi sonucu vereceğini öğrenmek için yapılacak testler de var.
Çoğu kanser türü için, kesin teşhis yolu biyopsidir. Biyopside, doktor laboratuvarda test etmek için küçük bir doku örneği alır. Biyopsi mümkün değilse, doktor tanı koymaya yardımcı olacak başka testler önerebilir.
Aşağıda listelenen tüm testler her hasta için gerekli olmayabilir. Doktorunuz bir testi isterken şu faktörleri göz önünde bulundurabilir:
Şüphelenilen kanser türü
Belirtileriniz ve semptomlarınız
Yaşınız ve genel sağlığınız
Önceki tıbbi testlerin sonuçları
Fizik muayeneye ek olarak, rahim kanserini teşhis etmek için aşağıdaki testler kullanılabilir:
Pelvik muayene. Doktor, olağandışı bulguları kontrol etmek için rahim, vajina, yumurtalıklar ve rektumu inceler. Genellikle pelvik muayene ile yapılan Pap testi öncelikle rahim ağzı kanserini kontrol etmek için kullanılır. Bazen bir Pap testi, rahim kanserinin neden olduğu anormal glandüler hücreler de bulabilir.
Endometrial biyopsi. Biyopsi, mikroskop altında incelenmek üzere az miktarda dokunun çıkarılmasıdır. Diğer testler kanserin var olduğunu gösterebilir, ancak yalnızca biyopsi kesin tanı koyabilir. Bir patolog numuneyi/örnekleri analiz eder. Patolog, hastalığı teşhis etmek için laboratuvar testlerini yorumlama ve hücre ve doku örneklerini değerlendirme konusunda uzmanlaşmış bir doktordur.
Endometriyal biyopsi için küçük bir doku örneğini çıkarılır. Bu işlem birkaç dakika sürer. Biyopsi sonrasında hafif kramplar ve vajinal kanama olabilir. Endometriyal biyopsi genellikle rahim kanserini teşhis etmenin çok doğru bir yoludur. Testten önce anormal vajinal kanaması olan kişilerde, biyopsi sırasında anormal hücre bulunmasa bile yine de bir dilatasyon ve küretaj gerekebilir.
Dilatasyon ve kürtaj (D&C). D&C, rahimden doku örneklerinin alınması işlemidir. Anestezi altında, genellikle histereskopi ile birlikte yapılır. Böylece doktor işlem sırasında rahmin iç yüzeyini görebilir. . Endometriyal doku çıkarıldıktan sonra, biyopsi veya D&C sırasında numune kanser hücreleri, endometriyal hiperplazi ve diğer durumlar için bir patolog tarafından kontrol edilir.
Transvajinal ultrason. Ultrason, iç organların bir resmini oluşturmak için ses dalgalarını kullanır. Transvajinal ultrason ile rahmin görüntülenmesi amaçlanır. Endometrium çok kalın görünüyorsa, doktor biyopsi yapmaya karar verebilir.
Bilgisayarlı tomografi (CT veya CAT) taraması. BT taramasında farklı açılardan alınan görüntüler alınır. Sonrasında bu görüntüler bilgisayar 3 boyutlu bir görüntüde birleştirilir. Tümörün boyutunu ölçmek için bir BT taraması kullanılabilir. Bazen, görüntü üzerinde daha iyi ayrıntı sağlamak için taramadan önce kontrast madde adı verilen özel bir boya verilir. Bu boya hastanın damarına enjekte edilebilir veya yutulması için hap veya sıvı olarak verilebilir.
Manyetik rezonans görüntüleme (MRI). Bir MRI, vücudun ayrıntılı görüntülerini üretmek için x-ışınları değil manyetik alanlar kullanır. MRI, tümörün boyutunu ölçmek için kullanılabilir. CT taramasında olduğu gibi, daha net bir resim oluşturmak için taramadan önce kontrast madde adı verilen özel bir boya damardan veya ağızdan verilebilir. MRI genellikle düşük dereceli rahim kanseri olan kadınlarda kanserin rahim duvarına ne kadar ilerlediğini görmek için kullanılır. Bunu bilmek, hastanın doğurganlığının korunup korunamayacağını belirlemeye yardımcı olabilir.
Tümörün moleküler testi. Doktorunuz, tümöre özgü spesifik genleri, proteinleri ve diğer faktörleri belirlemek için bir tümör numunesi üzerinde laboratuvar testleri yapılmasını önerebilir. Bu testlerin sonuçları tedavi seçeneklerinizi belirlemenize yardımcı olabilir.
Teşhis testleri yapıldıktan sonra doktorunuz tüm sonuçları sizinle birlikte gözden geçirecektir. Teşhis kanser ise, hastalığın ne kadar büyüdüğünü keşfetmek için ek testler yapılacaktır. Bu, hastalığın evresine ve derecesine göre sınıflandırılmasına yardımcı olur ve ihtiyaç duyulacak tedavi türünü yönlendirir.
Rahim kanseri tedavisi
Ameliyat genellikle rahim kanserinin ana tedavisidir. En iyi tedavi, kişisel koşullarınıza bağlı olacaktır. Tedavi süreci boyunca kanserli kişilere uzman bir ekip tarafından bakılmalıdır. Ekip, genellikle uzman kanser cerrahı, onkolog (radyoterapi ve kemoterapi uzmanı), radyolog, patolog, radyograf ve uzman hemşireden oluşur. Diğer üyeler ise diyetisyen, fizyoterapist ve meslek terapisti olabilir. Ayrıca klinik psikoloji desteğine de ihtiyaç duyabilirsiniz.
Hangi tedavinin sizin için en iyisi olduğuna karar verirken sağlık uzmanlarınız şunları dikkate alacaktır;
Kanserin türü ve boyutu
Genel sağlığınız
Kanserin vücudunuzun diğer bölgelerine yayılıp yayılmadığı
Doğurganlığın endişe konusu olup olmadığı.
Rahim kanserinin evreleri ve temel tedavi seçenekleri aşağıda özetlenmiştir.
Doktorlar, kanserinizin “evresini” (kanserin ne kadar yayıldığını) belirlemek için bazı testler yapacaktır. Böylece ihtiyacınız olan tedavi seçenekleri önerilecektir.
Rahim kanseri için temel tedavi, rahmin yumurtalıklar ve fallop tüpleri ile birlikte alınmasıdır (bu işleme histerektomi denir). Bunu bazen kanserin evresine ve derecesine bağlı olarak kalan olası kanser hücrelerini öldürmeye çalışmak için radyoterapi veya kemoterapi izler. Histerektomi yaptırmak artık hamile kalamayacağınız anlamına gelir. Henüz menopoza girmemiş genç kadınlar, çocuk sahibi olmak istiyorlarsa rahim ve yumurtalıklarının alınmasını istemeyebilir. Bu durumda, çok özel koşullar altında, kanseri hormon tedavisi kullanarak tedavi etmek mümkün olabilir.
Radyoterapi, kemoterapi veya hormon tedavisi, kanseri küçülterek veya büyümesini yavaşlatarak ağrı gibi semptomları azaltabilir.
Endometriyum kanserinde ameliyat seçenekleri
Birinci evre rahim kanseri ameliyatı
Birinci evre rahim kanserine sahipseniz muhtemelen histerektomi geçireceksiniz. Bu, bilateral salpingo-ooferektomi (BSO) adı verilen bir prosedürle rahmin yanı sıra yumurtalıkların ve fallop tüplerinin çıkarılmasıdır. Ayrıca cerrah, pelvis ve karın bölgesindeki lenf düğümlerinden ve diğer yakın dokulardan örnekler alabilir. Bunlar, kanserin yayılıp yayılmadığını görmek için laboratuvara gönderilecektir.
Histerektomi, bir teleskop (laparoskopik histerektomi) veya karnınız boyunca büyük bir kesi (abdominal histerektomi) kullanılarak laparoskopik cerrahi yapılabilir. Laparoskopik histerektomi, minimal yara izi ve daha hızlı iyileşme avantajına sahiptir.
Ameliyatın türüne bağlı olarak muhtemelen ameliyatınızdan 1 ila 3 gün sonra taburcu edileceksiniz ancak tamamen iyileşmeniz haftalar alabilir. Eve gittiğinizde, gücünüzü ve zindeliğinizi geliştirmek için nazikçe egzersiz yapmanız gerekecek. Hangi egzersiz türlerinin sizin için uygun olacağını doktorunuzla veya fizyoterapistinizle görüşün.
İkinci ve üçüncü evre endometriyal kanser tedavisi
İkinci ve üçüncü evre rahim kanseriniz varsa ve kanser, rahim ağzına veya pelviste yakındaki lenf düğümlerine yayıldıysa, radikal veya total histerektomi olabilirsiniz.
Bu işlem, serviksin ve vajinanızın üst kısmının ek olarak çıkarılmasını ve pelvik lenf düğümlerinin çıkarılmasını kapsıyor. Kanserin tekrarlama riskini azaltmak için ameliyattan sonra radyoterapi veya kemoterapiye de ihtiyacınız olabilir.
Dördüncü evre (ilerlemiş) kanserin tedavisi
Dördüncü evre rahim kanseriniz varsa, kanserin mümkün olduğu kadar çoğunu çıkarmak için ameliyat olabilirsiniz. Buna küçültme ameliyatı denir. Kanseri tamamen iyileştirmez ancak bazı semptomları hafifletir.
Rahim kanserinde radyoterapi
Tedavi ekibiniz kanserin pelvise geri dönebileceğini düşünüyorsa, bir radyoterapi önerilecektir. Radyoterapi, cerrahi tedavi mümkün olmadığında kanserin yayılmasını yavaşlatmak için de kullanılabilir.
Rahim kanserini tedavi etmek için kullanılan iki tür radyoterapi vardır;
Dahili radyoterapi (brakiterapi olarak da adlandırılır). Rahim içine plastik bir tüp yerleştirilir ve radyasyon tedavisi tüpten rahme geçirilir.
Harici radyoterapi. Bir makine ile pelvisinize radyasyon darbeleri verilir.
Bazı kadınlar brakiterapi ve harici radyoterapiyi birlikte görür. Bu tedavi yönteminde, brakiterapi sırasında vajinanıza radyasyon veren cihaz yerleştirilir. Haftada 5 gün ayakta tedavi olursunuz ve tedavi birkaç dakika sürer. Rahim kanserinin evresine ve konumuna bağlı olarak radyoterapinin tamamı yaklaşık 4 hafta sürebilir. Düşük, orta ve yüksek doz içeren farklı brakiterapi türleri vardır. Düşük doz oranlı yöntemlerle radyasyon daha yavaş iletilir, bu nedenle cihaz daha uzun süre içinizde kalır.
Radyoterapinin bazı yan etkileri bulunur. Tedavi edilen bölgedeki cilt kızarık ve ağrılı hale gelebilir ve saç dökülmesi yaşanabilir. Pelvik bölgeye radyoterapi verilmesi ise bağırsakları etkileyebilir ve bu, ishale neden olabilir.
Rahim kanseri tedavisinde kemoterapi
Üçüncü ve dördüncü evre rahim kanseriniz varsa, size bir kemoterapi uygulanabilir. Kemoterapi, kanserin geri dönüşünü önlemeye çalışmak için ameliyattan sonra yapılabilir. İlerlemiş kanser vakalarında kanserin yayılmasını yavaşlatmak ve semptomları hafifletmek için kullanılır.
Kemoterapi genellikle damar içine (intravenöz olarak) enjekte edilir. Çoğunlukla kemoterapi, vücudun iyileşmesini sağlamak için bir tedavi süresi ve ardından bir dinlenme dönemi ile döngü halinde verilir.
Kemoterapinin yan etkileri;
Mide bulantısı
Kusma
Saç kaybı
Yorgunluk
Kemoterapi ile vücudunuzun enfeksiyonla savaşma yeteneği azaldığından, kan dolaşımınızda (sepsis) enfeksiyon gelişme riski de artar. Tedavi bittikten sonra yan etkiler durmalıdır.
Rahim kanseri için hormon tedavisi
Bazı rahim kanserleri kadınlık hormonu östrojenden etkilenir. Bu kanserler, hormon tedavisi ile tedaviye yanıt verebilir. Hormon tedavisi genellikle vücudunuzda doğal olarak oluşan progesteron adı verilen bir hormonun yerini alır. Yapay progesteron kullanılır ve genellikle tabletler halinde verilir. Tedavi esas olarak ileri evre rahim kanserleri veya tekrarlanan kanser için kullanılır ve tümörü küçültmeye ve herhangi bir semptomu kontrol etmeye yardımcı olabilir. Bu tedavinin hafif mide bulantısı, hafif kas krampları ve kilo alımı gibi bazı yan etkileri olabilir.
Yayınlanma tarihi: 5 Ocak 2021 Salı
Güncellenme tarihi:12 Ekim 2021 Salı
Sorularınız için
Yandaki formu kullanarak sorularınız için bana ulaşabilirsiniz.
